ჩემი საკონფერენციო თემა

მშობლისა და სკოლის

თანამშრომლობა

ავტ. ლელა ზვიადაური

სკოლა-ლიცეუმ „პრომეთს“

დაწყებითი საფეხურის პედაგოგი

       სტატია მომზადდა განათლების საერთაშორისო აკადემია IAB-სა

       და ნიუ ვიჟენ უნივერსიტეტის ერთობლივ კონფერენციაზე

       წარსადგენად

                   2018 წელი

სარჩევი

1. შესავალი

2. სკოლა და ოჯახი

     2.1. მშობლისა და ოჯახის როლი სწავლა-სწავლების პროცესში

    2.2. კვლევის შედეგები

    2.3. თანამედროვე რეალობა

3. მშობლისა და სკოლის თანამშრომლობა

4. სკოლისა და საკუთარი გამოცდილების შედეგები

მშობლისა და სკოლის თანამშრომლობა

1. შესავალი

ყოველთვის არსებობდა მშობლებსა და შვილებს შორის ხიდჩატეხილობის პრობლემა, რომელიც 21-ე საუკუნეში უფრო მეტად გაამძაფრა და დაამძიმა კომუნიკაციის დეფიციტმა.

სამწუხაროა ის ტენდენცია ,რომ დამწყები მოსწავლეების მშობლები პირველ რიგში კითხულობენ ,რომელ საათამდე დარჩება ბავშვი სკოლაში თუ ის გახანგრძლივებული სწავლების ჯგუფში იქნება,შეასრულებს თუ არა ყველა სამუშაოს სკოლაში,ხომ არ მოუწევს სახლშიც სწავლა და ა.შ.

მშობლებს ნაკლებად აქვთ დრო შვილებთან ურთიერთობისთვის, ურთიერთობების დეფიციტია  სხვადასხვა მიზეზის გამო  რაც არასასურველ გავლენას ახდენს ბავშვის კოგნიტურ-ემოციურ    განვითარებაზე. განსაკუთრებით -  სკოლამდელი ასაკისა   და დაწყებითი  კლასების  მოსწავლეებზე. ფსიქოლოგების განმარტებით კი  ამ ასაკის ბავშვებში ყალიბდება ფასეულობათა სისტემა ,რომელშიც ყველაზე დიდი როლი ოჯახსა და მშობლებს ენიჭება.

მშობელთა სწორი და ეფექტური ჩართულობა შეუცვლელი და უმნიშვნელოვანესი რგოლია უწყვეტი ჯაჭვისა, რომელსაც სკოლა-მასწავლებელი,ბავშვი და მშობელი წარმოადგენს. თუმცა რთულად მისაღწევია.  შედეგი ამ უწყვეტი ჯაჭვისა კი ბედნიერი და წარმატებული ახალგაზრდის მიღებაა, როგორი ახალგაზრდებიც ძალიან ესაჭიროება ჩვენს ქვეყანას!

სწორედ ამიტომ ავირჩიე ეს თემა  და    მინდა თქვენ წინაშე წარმოვადგინო   ის  გარკვეული გზები და საშუალებები, რომელიც მშობელს და სკოლას შეიძლება დაეხმაროს ბავშვთან სწორ, ჯანსაღ და ეფექტურ კომუნიკაციაში.

2. სკოლა და ოჯახი

2.1. მშობლისა და ოჯახის როლი სწავლა-სწავლების პროცესში

სწავლა-სწავლება რთული პროცესია,რომელშიც ბავშვი,მასწავლებელი და მშობელი თანაბრად უნდა იყოს ჩართული. სასურველი შედეგის მისაღწევად სამივე მხარის მონდომება, ძალისხმევა და გამუდმებული მუშაობაა საჭირო.

ამისათვის, პირველ რიგში მშობელს სჭირდება :

1.       დაინახოს საკუთარი ჩართულობის აუცილებლობა;

2.        გააცნობიეროს საკუთარი როლის მნიშვნელობა ბავშვის სასკოლო ცხოვრებაში;

3.        ირწმუნოს ჩართულობის  უპირატესობები,   თუ რამდენად შეუცვლელია მისი სწორი ჩართულობა სწავლა-სწავლების პროცესში , რა დიდი მნიშველობა აქვს მის მხარდაჭერას დამწყები მოსწავლისათვის და  რა გავლენას ახდენს ბავშვის განვითარებაზე დედის ზრუნვა.

2.2.  კვლევის შედეგები

ნევროლოგმა, რომელმაც შეისწავლა 2-3 წლის ბავშვების ტვინის განვითარება ,შოკისმომგვრელი დასკვნა გამოიტანა: იმ ბავშვის ტვინი, რომელიც დედის მზრუნველობის ქვეშ იზრდება, მეტად ვითარდება, ვიდრე მზრუნველობამოკლებული ბავშვისა. ნევროლოგების კვლევამ  აჩვენა, რომ ბავშვის ტვინის განვითარება დამოკიდებულია დედისა და ბავშვის ურთიერთობებზე. ბავშვი, რომელსაც აკლია ზრუნვა და დედასთან ურთიერთობა, მეტადაა მიდრეკილი დანაშაულისკენ , ხოლო ბავშვი, რომელზეც ზრუნავენ , რომელთანაც დიდი დროის განმავლობაში თამაშობენ მშობლები, მეტად ვითარდება.

იგივე აჩვენა  ამერიკის შეერთებულ შტატებსა და დიდ ბრიტანეთში ჩატარებულმა კვლევებმა .მშობლის ქცევა მნიშვნელოვანი ფაქტორია ყველა საფეხურზე, განსაკუთრებით კი ყველაზე მნიშვნელოვანი ამ კუთხით დამწყები საფეხურია, როდესაც მოსწავლის კოგნიტური მზაობა უპირველესია სკოლისთვის.

სწორედ ამ ასაკის ბავშვების მშობელთა ჩართულობა არის დაკავშირებული მოსწავლის კოგნიტურ-ემოციურ განვითარებასთან.  კვლევებით დადგენილია,რომ რაც უფრო მეტად არიან მშობლები ჩართული შვილის სასკოლო ცხოვრებაში,რაც უფრო მეტი მოლოდინი აქვთ შვილის მიღწევების მიმართ ,მით მეტად წამატებულები არიან მათი შვილები.

წარმატების ხელშემწყობი ფაქტორების დასადგენად ინგლისელმა მკვლევარებმა თორმანმა და ოდენმა 100 წარმატებული და   100 ნაკლებად წარმატებული მოსწავლის მონაცემები შეადარეს,   უმთავრესი განსხვავება ოჯახურ გარემოში აღმოჩნდა.აღმოჩნდა,რომ წარმატებული მოსწავლეების მშობლები ხელს უწყობდნენ ბავშვებში შემეცნებითი ინტერესების გაღვივებას.

საქართველოში ჩატარებულმა  საერთაშორისო საგანმანათლებლო კვლევებმა აჩვენა რომ ქართულ სკოლებში დაბალია მშობელთა ჩართულობა. ზოგ მშობელს კი  მცდარი წარმოდგენა აქვს საკუთარ როლსა და მნიშვნელობაზე  სასწავლო -სააღმზრდელო პროცესში.

2.3.  თანამედროვე რეალობა

თანამედროვე მშობელთა უმრავლესობას მიაჩნია,რომ მისი ჩართულობა უნდა  შემოიფარგლებოდეს საშინაო სამუშაოების შესრულებაში პირდაპირი დახმარებითა და აკადემიური მოსწრების მონიტორინგით.

რათქმა უნდა ყველა მშობელს არ მოეთხოვება ფსიქოლოგიის, უზნაძის თეორიებისა და სხვადასხვა სამეცნიერო ნაშრომის ცოდნა, რომელიც მას რეალურად შეიძლება დაეხმაროს შვილის აღზრდაში, ამიტომაც არასწორმა მიდგომამ შეიძლება თავიდანვე დემოტივაცია გამოიწვიოს მოსწავლეში და შედეგად მივიღოთ ახალგაზრდა, რომელზედაც ვერანაირი მოტივატორი ( გარეგანი თუ შინაგანი) ვერ იმოქმედებს მისი სწავლა-განათლების წასახალისებლად. ვინაიდან სკოლა ვერ აღზრდის მშობელს, ერთადერთი გზა რჩება მას რომ სწორი ინფორმაცია და ღირებული რეკომენდაციები მიაწოდოს მოსწავლის მეურვეს და ბავშვთან სწორ კომუნიკაციაში დაეხმაროს. ამისათვის კი სკოლასაც სიფრთხილე და დელიკატურობა მართებს რათა ურთიერთობა და თანამშრომლობა სკოლასა და მშობელს შორის ჯანსაღ გარემოში, სწორად და ეფექტურად შედგეს.

ნებისმიერ გამოცდილ სკოლასა თუ პედაგოგს უნდა მოეხსენებოდეს რამდენად დაუფასებელი და შეუცვლელია მშობლის სწორი ჩართულობა ბავშვის აღზრდაში!

როდესაც მშობელი ირჩევს სკოლას და ამ სკოლას აბარებს თავის შვილს, დიდი მნიშვნელობა აქვს მის დამოკიდებულებას შვილის განათლების მიმართ. მშობელს  შეუძლია გაზარდოს შვილის მოტივაცია, დისციპლინა, შეუცვალოს ქცევა,   გაზარდოს აკადემიური მოსწრება თუ აქტიურ და სწორ მონაწილეობას მიიღებს სასკოლო  ცხოვრებაში.

ბავშვის  აღზრდა მშობლის უდიდესი პასუხისმგებლობაა ,მისთვის განათლების მიცემა მიზანმიმართული პროცესია ,რომელიც ბავშვს ამზადებს სამომავლოდ, ეხმარება იყოს ერთი დიდი სოციალური გარემოს  ნაწილი, დაიმკვიდროს ადგილი ამ გარემოში , მიიღოს მონაწილეობა სოციალურ და კულტურულ ცხოვრებაში. ამ პროცესს კი სწორად წარმართვა ესაჭიროება, რაშიც დიდი დახმარება შეუძლია რომ სკოლამა და პედაგოგმა გაუწიოს თითოეულ მშობელს.

3.         მშობლისა და სკოლის თანამშრომლობა

წარმატებული სასწავლო პროცესის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი კომპონენტი მშობელსა და სკოლას შორის დამყარებული კეთილგანწყობაა,სასურველი და საჭირო კომუნიკაციის დასამყარებლად კი პირველი და გადამწყვეტი ნაბიჯი პედაგოგმა უნდა გადადგას.მისი როლი შეუცვლელია,მას შეუძლია კომუნიკაციის სხვადასხვა ხერხის გამოყენებით მშობელი ჩართოს სასკოლო ცხოვრებაში. დაანახვოს,რომ მის ჩართულობას სასწავლო პროცესში ღირებული მნიშვნელობა აქვს. ამის მისაღწევად საჭიროა მშობელი ენდობოდეს სკოლასა და პედაგოგებს, გრძნობდეს მათ კეთილგანწყობას, მზრუნველობასა და რეალურ მხარდაჭერას, იყოს დარმწუნებული სკოლისა და პედაგოგის კომპეტენციაში!

ამის მერე სკოლამა და პედაგოგმა მშობელთან უნდა იმუშაოს, რათა მან :

·         დაინახოს საკუთარი ჩართულობის აუცილებლობა;

·         გააცნობიეროს საკუთარი როლის მნიშვნელობა ბავშვის სასკოლო ცხოვრებაში;

·         ირწმუნოს ჩართულობის  უპირატესობები,   თუ რამდენად შეუცვლელია მისი სწორი ჩართულობა სწავლა-სწავლების პროცესში , რა დიდი მნიშველობა აქვს მის მხარდაჭერას დამწყები მოსწავლისათვის და  რა გავლენას ახდენს ბავშვის განვითარებაზე დედის ზრუნვა.

რა უნდა გააკეთოს სკოლამ:

·         სწორი და ეფექტური კომუნიკაცია_ საგანცხადებე დაფები, მშობლებთან შეხვედრები და მათი აზრის გასაგებად გატარებული სხვადასხვა აქტივობები, ელექტრონული ჟურნალი, ელექტრონული და საფოსტო მიმოწერა, ღია კარის დღეები და სხვა;

·         დაეხმაროს მშობელს გააცნობიეროს მოსწავლის საჭიროებანი და სწორი კუთხით დაეხმაროს მას სიძნელეების გადალახვასა და დამოუკიდებელ პიროვნებად ჩამოყალიბებაში_ ფსიქოლოგთან შეხვედრები, რეკომენდაციები ( რა უნდა იცოდეს პირველ კლასელის მშობელმა, როგორ უნდა შეუქმნას მოსწავლეს სასწავლო გარემო, როგორ უნდა იმოქმედოს მის მოტივაციაზე, როგორ უნდა დააგეგმინოს დღის რეჟიმი, როგორ უნდა ასწავლოს და მიაჩვიოს მის მოვალეობების შესრულებას და ა.შ.)

·         მშობელთა ჩართულობა სასკოლო ცხოვრებაში_ ერთობლივი აქციები, გასვლითი ღონისძიებები, საქველმოქმედო პროექტები, მშობლებთა სტუმრად მოწვევა და მათი სხვადასხვა კუთხით ჩართვა;

·         მშობელთა წახალისების ფორმები და გზები;

სკოლაში    შექმნილი ამდაგვარი გარემო მშობელსა და მოსწავლეს აგრძნობინებს, რომ  უწყვეტი ჯაჭვის უმნიშვნელოვანესი კომპონენტები არიან. 

4. სკოლისა და საკუთარი გამოცდილების შედეგები

ჩემსა და ჩვენი სკოლის პრაქტიკაში დიდი ხანია სწორედ ამ თანამშრომლობის პრინციპზე აგებულ მუშაობას ვახორციელებთ: ლიტერატურული  კაფეები, მშობლებთან შეხვედრები, ელექტრონული ჟურნალი, მეილებით ურთიერთობა, სხვადასხვა ღონისძიებები, ერთბლივი აქტივობები და ა.შ.           

მოცემული აქტივობების შედეგად მშობლებს გაეზარდათ ნდობა და კეთილგანწყობა სკოლის, პედაგოგების მიმართ, სკოლაში არსებული წესები დაეხმარათ  საკუთარი როლის მნიშვნელობის გაცნობიერებაში , ირწმუნეს უპირატესოსები,რაც ამ ჩართულობას ახლავს.

დაკვირვებამ გვიჩვენა, რომ მშობელთა აქტიურმა ჩართულობამ მოსწავლის აკადემიურ შედეგებზე დადებითად იმოქმედა_ იზრდება წიგნიერების დონე, მოტივაცია, დისციპლინა, პოზიტიური ქცევა. არ აქვს ადგილი ძალადობას . ბავშვები დარწმუნებული არიან საკუთარ შესაძლებლობებში, ყოველივე ეს  საწინდარია წარმატებული და ბედნიერი ადამიანის მიღებისა, ანუ იმ მიზნის განხორციელებისა, რა მიზანსაც ჩვენი სკოლისა და მშობლის თანამშრომლობა ისახავს.